1. Mahkemece ileri sürülen iddia ve savunmaların toplanan delillerle birlikte gerekçeli kararda gösterilip tartışılması gerekir.

2. Mahkemece hükme esas alınan ve/veya reddedilen delillerin açıkça gösterilmesi gerekir. Kararın gerekçeli olması ve somut olay ile bağlantılı olması şarttır.

3. Mahkemece yapılan yargılama sonucu oluşan vicdanı kanının dosya içindeki belge ve bilgilerle uyumlu olarak somut ve kesin verilere dayandırılması gerekir.

4. Eylemlerin sanık tarafından nasıl gerçekleştirildiğinin deliller ve hayatın olağan akışı çerçevesinde belirlenmesi gerekir.

5. Dosya kapsamında bulunan uzmanlık raporlarının yeterli ve hüküm kurmaya elverişli olup olmadığının netleştirilmesi gerekir

6. Eyleme uyan suç vasfı ile yaptırımların doğru biçimde belirlenmesi gerekir. Sanık veya sanık müdafisinin taleplerine olumlu veya olumsuz bir karar verilmesi şarttır.

7. Meşru savunma veya meşru savunmada sınırın aşılması koşullarının bulunup bulunmadığı ayrıntılı olarak gerekçeleriyle belirtilmelidir. Hukukun gelişmesi ve adaletin tecellisi açısından hukuki kavramların netleştirilerek dosyadaki veriler ışığında incelenmesi gerekir.

8. Haksız tahrikin uygulanıp uygulanmaması açısından dosya kapsamından maktulden sanığa yönelen haksız söz ya da eylemin bulunup bulunmadığı incelenmelidir.

9. İstinaf ve/veya temyiz edenlerin hükmü temyize hak ve yetkilerinin bulunup bulunmadığı incelenmelidir.

10. İstinaf veya temyiz süresi gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta olup istinaf ve/veya temyiz istemlerinin süresinde olup olmadığı incelenmelidir.

11. Temyizde re'sen temyiz mümkün değilken, istinafta re'sen istinaf mümkündür.

12. Temyizde, hükmü temyiz etmeyen diğer sanıklara sirayet mümkün iken, istinafta mümkün değildir[1].

13. Mutlak hukuka aykırılık halleri hariç olmak üzere temyiz kanun yolunda temyiz eden, hükmün hangi nedenlerle bozulmasını istediğini başvurusunda göstermek zorundayken, istinafta bu nedenleri göstermek zorunlu değildir.

14. Temyiz mahkemesi olarak Yargıtay'ın görevi, dosya üzerinden hukuk normlarının doğru uygulanıp uygulanmadığını denetlemektir. Çünkü delillerin tekrar veya ilk kez ortaya konularak kovuşturma evresindeki gibi bir araştırma yapılması, temyiz aşamasında olanaksızdır. Maddi olaya ilişkin tespitlerin doğru olup olmadığını irdelemek, kural olarak temyiz mahkemesinin görevi değildir. İlk derece mahkemesi hâkimi, delillerin değerlendirilmesinde serbesttir. Olayı açıklığa kavuşturmak, onun sorumluluğu ve yetkisi kapsamındadır. Temyiz hâkiminin bu özgürlüğe müdahale etmemesi gerekir[2].

15. Temyiz yargılamasında, bir olay yargılaması kural olarak duruşma yapılmamaktadır. Bu nedenle dava, yeni baştan görülmemektedir. Mahkemelerin verdikleri son kararlar temyiz kanun yolunda tarafların ileri sürdükleri sebepler yalnızca mutlak hukuka aykırılık yönünden incelenmektedir.[3].

16. İstinaf yargılamasında, olay/öğrenme yargılaması (duruşma) yapılabilmektedir. Mahkemelerin verdikleri son kararlar, hem maddi hem de hukuki yönden istinaf kanun yolunda incelenebilmektedir[4].

17. Eylemin sanıklar tarafından iştirak halinde işlenmesi hallerinde iştirak şekillerinin gerekçeli olarak belirlenmesi ve cezanın doğru bir şekilde saptanması gerekir.

18. Mahkeme iddianamede belirtilen fiil ile bağlı olup eylemin oluş şekline göre kasten yaralama sonucu ölüm mü, kasten insan öldürme mi, kasten öldürmeye teşebbüs mü veya taksirle ölüm mü olduğunun belirlenerek suç vasfı ile yaptırımların doğru bir şekilde saptanması gerekir.

19. İstinaf kanun yoluyla amaçlanan belli bir olayla ilgili doğru bir kararın verilmesi olup temyizde olduğu gibi ülke içinde hukukun aynı şekilde uygulanmasının sağlanması değildir[5].

20. Temyizde delillerle temas edilerek öğrenme muhakemesi yapılmamasına karşılık, istinafta gerektiğinde delil de incelenerek esas hakkında yeni bir karar verilmektedir[6].

Doç. Dr. Cengiz APAYDIN
Cumhuriyet Savcısı

Cenk Ayhan APAYDIN
Avukat-Yazar

-----------

[1] Ünver/Hakeri, 14. Baskı, 774.

[2] Centel/Zafer, 13. Baskı, 838.

[3] Çınar, Ali Rıza. Ceza Yargılamasında Temyiz Yolu, 1. Baskı, Ankara, 2006, 177-178.

[4] Çınar, 178.

[5] Toroslu/Feyzioğlu, 338.

[6] Yenisey/Nuhoğlu, 6. Baskı, 846.